در ساختمانهای امروزی، آسانسورها نقشی حیاتی در جابجایی افراد و بار بین طبقات ایفا میکنند. عملکرد صحیح و ایمن آسانسور، به اجزای مختلفی از جمله موتور، گیربکس، سیم بکسل، وزنه تعادل و فلکهها وابسته است. در این میان، فلکههای موتور و هرزگرد اگرچه قطعات کوچکی به نظر میرسند، اما نقشی اساسی در عملکرد آسانسور دارند.
در این مقاله، به بررسی جامع فلکههای موتور و هرزگرد، انواع آنها، وظایف و عملکردشان در آسانسور میپردازیم.
فلکه موتور چیست؟
فلکه موتور یا فلکه کششی، قرقرهای است که روی محور موتور آسانسور سوار میشود و سیم بکسل را به دور خود میپیچد. با چرخش موتور، فلکه موتور نیز میچرخد و سیم بکسل را به حرکت در میآورد. این حرکت سیم بکسل، باعث جابجایی کابین و وزنه تعادل آسانسور میشود.
فلکههای موتور در انواع مختلف با سایزها و جنسهای گوناگون موجود هستند. انتخاب نوع و جنس فلکه موتور به عواملی مختلفی از جمله ظرفیت آسانسور، سرعت حرکت، نوع سیستم تعلیق و شرایط آب و هوایی محل نصب آسانسور بستگی دارد.
از جمله وظایف مهم فلکه موتور میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- انتقال قدرت موتور به سیم بکسل
- تغییر جهت حرکت سیم بکسل
- کاهش اصطکاک بین سیم بکسل و سایر اجزا
- ایجاد تعادل در بار وارده به موتور
فلکه هرزگرد چیست؟
فلکه هرزگرد یا فلکه انحرافی، قرقرهای است که در مسیر سیم بکسل قرار میگیرد و جهت حرکت آن را تغییر میدهد. فلکههای هرزگرد در انواع مختلف با تعداد شیارهای متفاوت موجود هستند. تعداد شیارهای فلکه هرزگرد باید با تعداد رشتههای سیم بکسل مطابقت داشته باشد.
از جمله وظایف مهم فلکه هرزگرد میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تغییر جهت حرکت سیم بکسل
- ایجاد زاویه مناسب برای پیچش سیم بکسل به دور فلکه موتور
- کاهش اصطکاک بین سیم بکسل و سایر اجزا
- توزیع بار وارده به سیم بکسل
انواع فلکه هرزگرد:
- فلکه هرزگرد ثابت: این نوع فلکه هرزگرد در یک مکان ثابت نصب میشود و فقط وظیفه تغییر جهت سیم بکسل را بر عهده دارد.
- فلکه هرزگرد متحرک: این نوع فلکه هرزگرد به همراه کابین یا وزنه تعادل حرکت میکند و علاوه بر تغییر جهت سیم بکسل، وظیفه کشش و تنظیم آن را نیز بر عهده دارد.
جنس فلکههای موتور و هرزگرد:
فلکههای موتور و هرزگرد معمولاً از جنسهای مختلفی از جمله چدن، فولاد، آلومینیوم و کامپوزیت ساخته میشوند. انتخاب جنس فلکه به عواملی مختلفی از جمله ظرفیت آسانسور، سرعت حرکت، نوع سیستم تعلیق و شرایط آب و هوایی محل نصب آسانسور بستگی دارد.
نقش فلکهها در ایمنی آسانسور:
فلکههای موتور و هرزگرد نقش مهمی در ایمنی آسانسور ایفا میکنند. خرابی یا فرسودگی این فلکهها میتواند باعث ایجاد مشکلاتی از جمله لرزش، تکان، نویز، گیر کردن کابین و حتی سقوط آسانسور شود. به همین دلیل، بازرسی و نگهداری دورهای از فلکهها، از جمله اقدامات ضروری برای حفظ ایمنی آسانسور است.
نکات مهم در انتخاب و نگهداری فلکههای موتور و هرزگرد:
- انتخاب فلکه مناسب با توجه به مشخصات فنی آسانسور
- استفاده از مواد باکیفیت در ساخت فلکهها
- بازرسی و نگهداری دورهای از فلکهها
- تعویض فلکهها در صورت فرسودگی یا خرابی
انتخاب فلکه مناسب:
- ظرفیت آسانسور: فلکه باید با توجه به ظرفیت آسانسور و حداکثر باری که باید تحمل کند انتخاب شود.
- سرعت حرکت: فلکه باید با توجه به سرعت حرکت آسانسور و دور موتور انتخاب شود.
- نوع سیستم تعلیق: فلکه باید با توجه به نوع سیستم تعلیق آسانسور (کششی یا گیرلس) انتخاب شود.
- شرایط آب و هوایی: فلکه باید با توجه به شرایط آب و هوایی محل نصب آسانسور (مرطوب، خشک، گرم، سرد) انتخاب شود.
استفاده از مواد باکیفیت:
- فلکهها باید از مواد باکیفیت و بادوام ساخته شوند تا در برابر سایش و خوردگی مقاوم باشند.
- جنس فلکه باید متناسب با نوع آسانسور و شرایط کاری آن باشد.
- برای مثال، در آسانسورهای با ظرفیت بالا و یا آسانسورهایی که در شرایط آب و هوایی نامناسب کار میکنند، باید از فلکههای فولادی یا چدنی استفاده شود.
بازرسی و نگهداری دورهای:
- فلکهها باید به طور دورهای (معمولاً هر ماه یا هر سه ماه) توسط افراد متخصص مورد بازرسی قرار گیرند.
- در این بازرسیها، باید موارد زیر بررسی شود:
- سلامت و صحت ظاهری فلکه
- وجود ترک، سایش یا خوردگی
- تنظیم صحیح فلکه
- روان بودن حرکت فلکه
- در صورت مشاهده هرگونه مشکل، باید نسبت به رفع آن اقدام شود.
تعویض فلکهها:
- فلکهها باید در صورت فرسودگی یا خرابی تعویض شوند.
- علائم فرسودگی یا خرابی فلکهها عبارتند از:
- ایجاد ترک، شکستگی یا خوردگی در فلکه
- ایجاد نویز و لرزش در هنگام حرکت فلکه
- گیر کردن یا تکان خوردن فلکه
- تعویض فلکهها باید توسط افراد متخصص و با استفاده از ابزار و تجهیزات مناسب انجام شود.
رعایت نکات ایمنی:
- هنگام کار با فلکهها باید از تجهیزات ایمنی مناسب مانند دستکش، عینک و ماسک استفاده شود.
- قبل از شروع کار با فلکهها باید از خاموش بودن موتور آسانسور و عدم حرکت کابین اطمینان حاصل شود.
- در هنگام جابجایی و نصب فلکهها باید از جرثقیل یا بالابر مناسب استفاده شود.
با رعایت نکات ذکر شده در این مقاله، میتوانید از عملکرد صحیح و ایمن فلکههای موتور و هرزگرد آسانسور خود اطمینان حاصل کنید.
منابع:
- https://yabchy.ir/what-is-elevator/
- https://jamlift.ir/product/elevator-motor-pulley/
- https://alcotech.ir/fa/what-is-a-graveyard-for-the-elevator.aspx
در صورت داشتن هرگونه سوال میتوانید با کارشناسان ما تماس بگیرید